Gipuzkoako dantza bat da, baina probintzia desberdinetan atzeman dezakegu. Txakolin edaritik heldu zaio izena.
Pesta giroan emana da gehiengoan, familian edo/eta lagunartean.
Tabernan egiten zelarik, gizonak ziren soilik dantza hortan aritzen, baina emazteek ere dantzatzen zuten tabernatik kanpo.
Leku batzuetan, kantua soilik ez zen ezagutzen, batzutan umeei kantatua eta leku batzuetan ikusia izan da ñiñien zangoak mugitzen zirela kantuaren erritmoan.
Juan Inazio Iztuetak bere liburuan zion "astearte-iñatez" ematen zela "chacolin" edo txakolin
Dantza honek bere erritmo berezia du eta makilekin edo lokarriekin egiten ahal zen
Sorgin dantza San Pedro egunean, ekainaren 29an, egiten dute Lasarte-Orian. Arratsaldeko 18:30etan ateratzen da taldea Oriatik eta ekitaldia bi ordu berantago bukatzen da Lasarteko plazan. Hasieran, bukaeran eta bide erdian egin ohi dute sorgin-dantza.
Bere izenak dion bezala, zapata egilearen dantza da hau. Dantzariek zapataginaren jestuak erreproduzituko dituzte. Gainera, dantza honetan kantuz arituko dira esplikatuz egiten ari diren jestuak.
Jatorria Iparraldean eta Baztan ibarrean du. Biarnesan "Lepetike danse izenez ere dantzatzen da. Dantzaren izena, frantseses "Jean Petit Qui Danse" ("Joan Txiki dantzaria") haur kantaren izenetik jatorria du.
1993an, aurkakoak ziren bi euskal dantza federazioek bat egin zuten, eta Iparraldeko Dantzarien Biltzarra sortu zuten.
